Τι είναι η Απόκριση Ζήτησης και πώς θα αποβεί σε όφελος της Ελλάδας;

Αποστολή κάθε ενεργειακού συστήματος είναι η παραγωγή και διανομή ενέργειας. Όσο απερίφραστα συγκεκριμένο κι αν ακούγεται κάτι τέτοιο, στην πραγματικότητα τα συστήματα αυτά χαρακτηρίζονται από εξαιρετική πολυπλοκότητα. Οι διακυμάνσεις στην κατανάλωση και την παραγωγή ενέργειας όχι μόνο επηρεάζουν τη συχνότητα στους κόλπους του δικτύου  - η οποία πρέπει να διατηρείται στα 50 Hz – αλλά επιδρούν μακροπρόθεσμα στα κόστη της χονδρικής πώλησης της ενέργειας, καθιστώντας τα ασταθή. Οι υπηρεσίες εξισορρόπησης συμβάλλουν στη διατήρηση της συχνότητας του δικτύου, επιτρέποντας και την αποτελεσματική αντιμετώπιση ανισορροπιών ή συμφορήσεων. Στα πλαίσια τέτοιων υπηρεσιών εξισορρόπησης, πολλές εταιρείες και βιομηχανίες ανά την Ευρώπη στρέφονται στην Απόκριση Ζήτησης, προκειμένου να μειώσουν το ενεργειακό τους κόστος, δημιουργώντας ενεργειακά πιο ανταγωνιστικά προϊόντα και υπηρεσίες, να αποκτήσουν μια πιο εμπεριστατωμένη εικόνα της ενεργειακής τους κατανάλωσης και ταυτόχρονα να συνεισφέρουν αποτελεσματικά στη δημιουργία ενός περισσότερο βιώσιμου και αξιόπιστου δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας.  

Τι είναι ακριβώς η Απόκριση Ζήτησης;  

Απόκριση Ζήτησης είναι η μεταβολή της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας από τους τελικούς χρήστες (όπως είναι οι εμπορικές και βιομηχανικές επιχειρήσεις) με σκοπό την εξισορρόπηση του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας κατά τις περιόδους αιχμών στην παραγωγή ή κατανάλωση.

Ο σχεδιασμός αυτής της προσέγγισης επιτρέπει την μεταβολή της χρήσης ηλεκτρικής ενέργειας σε περιόδους υψηλών τιμών ή όταν υπονομεύεται η αξιοπιστία του δικτύου. Για παράδειγμα, όταν η ζήτηση για ηλεκτρική ενέργεια αυξάνει, οι συμμετέχοντες λαμβάνουν σήμα, από τον διαχειριστή του συστήματος μεταφοράς, ώστε να περιορίσουν τη χρήση ηλεκτρικής ενέργειας σε δεδομένη χρονική στιγμή, προκειμένου να αποκατασταθεί η ισορροπία στο δίκτυο. 

Χωρίς υπηρεσίες εξισορρόπησης, όπως αυτή της Απόκρισης Ζήτησης, τα ενεργειακά συστήματα παραμένουν ευάλωτα στις διακυμάνσεις προσφοράς και ζήτησης. Κάτι τέτοιο μπορεί να προκαλέσει προβλήματα, όπως διακοπές ρεύματος και blackouts, περιστατικά που όχι μόνο επικίνδυνα είναι για ολόκληρο το σύστημα αλλά μπορούν και να προκαλέσουν σοβαρές ζημιές στο μηχανολογικό εξοπλισμό των εγκαταστάσεων παραγωγής και να βλάψουν τις διαδικασίες, εφόσον δεν έχουν ληφθεί οι κατάλληλες προφυλάξεις.  

Ιστορικά, την ευθύνη εξισορρόπησης του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας έφερε ο τομέας της προσφοράς – δηλαδή κυρίως οι μεγάλες, παραδοσιακές μονάδες παραγωγής ενέργειας που λειτουργούν με άνθρακα. Για να είναι ανά πάσα στιγμή έτοιμες να αντιμετωπίσουν διακυμάνσεις στη ζήτηση και την προσφορά, οι παραδοσιακές ηλεκτροπαραγωγικες μονάδες λειτουργούν με μειωμένη  δυναμικότητα, αφήνοντας έτσι περιθώριο για αντίδραση σε απροσδόκητες μεταβολές του δικτύου. Κάτι τέτοιο ωστόσο οδηγεί σε χαμηλότερη απόδοση παραγωγής, υψηλότερα επίπεδα εκπομπών αέριων ρύπων και αυξανόμενο κόστος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.
Αντ’ αυτού, αντί να λειτουργούν οι μεγάλες ηλεκτροπαραγωγές μονάδες, για παράδειγμα, στο 80% της δυναμικοτητας τους, ώστε να αναπροσαρμοζουν την παραγωγή σε περίπτωση ανισορροπίας, υπάρχει η δυνατότητα, μέσω ενός φορέα Απόκρισης Ζήτησης, της ομαδοποίησης ευρέως φάσματος φορτίων της βιομηχανίας και αναπροσαρμογής της κατανάλωσης αυτών, ούτως ώστε να υποστηριχθεί το δίκτυο σε περίπτωση ανισορροπιών.

Τι σημαίνει η ένταξη της Απόκρισης Ζήτησης στις αγορές για το ηλεκτρικό δίκτυο της Ελλάδας; 

Το σημαντικότερο όφελος που αποφέρει η Απόκριση Ζήτησης είναι η βελτίωση της απόδοσης των πόρων που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Μια τέτοια αυξημένη απόδοση έχει ως αποτέλεσμα μια σειρά από οφέλη για το δίκτυο:  

1. Χαμηλότερα ενεργειακά κόστη χάρη στη συμμετοχή στην ΑΖ   
   Ένα από τα σημαντικά οφέλη της Απόκρισης Ζήτησης είναι η μείωση των ενεργειακών τιμολογίων για τους συμμετέχοντες. Δεδομένης της θετικής επίπτωσης της ΑΖ στην αξιοπιστία του δικτύου καθώς και στην σταθεροποίηση και την αποκατάσταση της σωστής συχνότητας, τόσο οι επιχειρήσεις κοινής ωφελείας όσο και οι Διαχειριστές Δικτύου παρέχουν κίνητρα για την συμμετοχή στην ΑΖ, προσφέροντας οικονομικά οφέλη στους τελικούς χρήστες, τις βιομηχανικές και τις εμπορικές επιχειρήσεις. Ειδικά στην περίπτωση της Ελλάδας, όπου οι τιμές της ενέργειας είναι υψηλές, η συμμετοχή σε προγράμματα Απόκρισης Ζήτησης μπορεί να επιφέρει ουσιαστικές εξοικονομήσεις στα ενεργειακά κόστη.   
2. Μεγαλύτερη αξιοπιστία του δικτύου   
   Σε επίπεδο αξιοπιστίας, τα οφέλη μεταφράζονται σε ασφάλεια της λειτουργίας και στην εξοικονόμηση της επάρκειας, δεδομένου ότι η απόκριση ζήτησης περιορίζει την πιθανότητα και τις επιπτώσεις εξαναγκαστικών και απρογραμμάτιστων διακοπών ρεύματος. Οι διακοπές αυτές προκαλούν οικονομική επιβάρυνση, καθώς και δυσκολίες σε βάρος των τελικών καταναλωτών. Λιγότερη ζήτηση σημαίνει μικρότερη πίεση στο σύστημα και κατά συνέπεια, λιγότερες απρόβλεπτες αστοχίες.  
3. Θετική επίπτωση στις τιμές χονδρικής πώλησης στην αγορά
   Σε επίπεδο αγοράς γενικότερα, η συμμετοχή της απόκρισης ζήτησης στις αγορές έχει ως αποτέλεσμα την πτώση των τιμών χονδρικής πώλησης της ενέργειας. Η απόκριση ζήτησης αποτρέπει την ανάγκη χρησιμοποίησης των ηλεκτροπαραγωγών μονάδων δαπανηρής λειτουργίας σε περιόδους κατά τις οποίες η ζήτηση είναι αυξημένη, περιορίζοντας έτσι τα κόστη παραγωγής και τις τιμές για όλους τους αγοραστές χονδρικής ηλεκτρικής ενέργειας.  Μακροπρόθεσμα, η σταθερή εφαρμογή της απόκρισης ζήτησης μειώνει τις ανάγκες του συστήματος για εγκατεστημένη χωρητικότητα, δίνοντας την δυνατότητα να καθυστερήσει ή να αποσταλεί η λειτουργία νέων εγκαταστάσεων. Εντέλει, αυτές οι εξοικονομήσεις μπορούν να μετακυλήσουν στην πλειοψηφία των πελατών λιανικής, με τη μορφή εξοικονομησης σε επίπεδο λογαριασμών κατανάλωσης.