Η συνεχιζόμενη αντιπαράθεση στην Ουκρανία, που ανέδειξε την εξάρτηση της Ευρώπης από τους Ρωσικούς υδρογονάνθρακες αλλά και η παρουσίαση, από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, του νομοθετικού πακέτου της με τον τίτλο “Fit for 55” ως τμήμα της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, έχει αυξήσει τις πιέσεις προς τις Ευρωπαϊκές χώρες να απαλλαγούν από τις ανθρακούχες εκπομπές. Η συγκεκριμένη προσέγγιση εγγράφεται στα πλαίσια δέσμευσης για μείωση, έως το 2030, των αμιγών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου (GHG) κατά 55% τουλάχιστον, σε σύγκριση με των επιπέδων του 1990. Οι συγκεκριμένοι στόχοι εκπομπών αποκτούν καίρια σημασία για την Ευρώπη που φιλοδοξεί να έχει, μέχρι το 2050, αναδειχθεί στην πρώτη κλιματικά ουδέτερη ήπειρο του πλανήτη. H Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία θα δώσει στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης πρωταγωνιστικό ρόλο στην προσπάθεια της απανθρακοποίησης, μετασχηματίζοντας την οικονομία και την κοινωνία κατά τρόπο ώστε να υλοποιηθούν οι φιλόδοξοι αυτοί κλιματικοί στόχοι.
Τέλος στα ορυκτά καύσιμα – Μετάβαση στις ανανεώσιμες μορφές ενέργειας
Η παραγωγή και η χρήση ενέργειας θεωρούνται υπεύθυνες για πάνω από το 75% των εκπομπών GHG. Αυτός είναι ο λόγος που η Πράσινη Συμφωνία εστιάζει σε τρεις βασικές αρχές που διευκολύνουν τη μετάβαση προς την καθαρή ενέργεια.
Πρώτα απ’ όλα, πρέπει να εξασφαλίσουμε σταθερή και οικονομική τροφοδοσία της ΕΕ σε ενέργεια, ιδίως τώρα που η Ευρωπαϊκή Ένωση προγραμματίζει την πλήρη ανεξαρτητοποίησή της από το σύνολο των Ρωσικών ορυκτών καυσίμων «πολύ πριν το 2030». Κατά δεύτερο λόγο, απαιτείται η ανάπτυξη μιας απόλυτα ολοκληρωμένης και ψηφιοποιημένης ενεργειακής αγοράς στην ΕΕ και κατά τρίτο, πρέπει να βελτιωθεί η ενεργειακή απόδοση, ο δε τομέας της ενέργειας που θα διαμορφωθεί θα πρέπει να στηρίζεται ως επί το πλείστον σε ανανεώσιμες μορφές ενέργειας.
Αν θέλουμε να επιτευχθεί ο στόχος μείωσης των εκπομπών κατά 55%, το ενεργειακό μείγμα θα πρέπει να εμπλουτιστεί με περισσότερες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Σύμφωνα με την Eurelectric, έως και το 80% της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στην ΕΕ θα μπορούσε να είναι απαλλαγμένη από τα ορυκτά καύσιμα μέχρι το 2030.
Με τέτοιο μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών στο ενεργειακό μίγμα, υπηρεσίες εξισορρόπησης δικτύου όπως η απόκριση ζήτησης (ΑΖ) αποκτούν ζωτική σημασία, ιδίως αν θέλουμε να αποφύγουμε καταστάσεις όπου, λόγω του μετεωρολογικού απρόβλεπτου, η ποσότητα της ενέργειας που παράγεται από ανανεώσιμες πηγές θα είναι υπερβολικά μεγάλη ή ανεπίτρεπτα μικρή.
Η Απόκριση Ζήτησης, με απλά λόγια
Η απόκριση ζήτησης είναι μια από τις πολλές υπηρεσίες εξισορρόπησης του ηλεκτρικού δικτύου που σήμερα προτείνονται στην Ελλάδα. Η συγκεκριμένη υπηρεσία θα παράσχει οικονομικά κίνητρα σε μεγάλους και μεσαίους επιχειρηματικούς καταναλωτές ενέργειας, στο χώρο του εμπορίου και της βιομηχανίας, να προχωρήσουν σε προσωρινή απενεργοποίηση ή μείωση διαφόρων ηλεκτρικών φορτίων για μικρά χρονικά διαστήματα (για την Ελλάδα, τα διαστήματα αυτά μπορούν να κυμαίνονται από 15 λεπτά σε κάποιες ώρες) σε περιόδους κορύφωσης της ενεργειακής ζήτησης στο δίκτυο.
Μεταξύ των επιχειρήσεων που θα μπορούσαν να ωφεληθούν από την ΑΖ, είναι ενδεχομένως εκείνες του μεταποιητικού τομέα καθώς και εταιρείες που λειτουργούν μηχανήματα με ευελιξία στην λειτουργία των φορτίων -για παράδειγμα, μονάδες συμπαραγωγής θερμότητας και ηλεκτρικής ενέργειας (CHP), ηλεκτρικοί λέβητες, αντλίες και HVAC. Στις επιχειρήσεις ανά τον κόσμο που συμμετέχουν με επιτυχία στη ΑΖ συμπεριλαμβάνονται και εκείνες του χάλυβα, του αλουμινίου, του τσιμέντου, της παραγωγής γαλακτοκομικών προϊόντων καθώς και εταιρείες επεξεργασίας λυμάτων. Εξασφαλίζεται, έτσι, η δυνατότητα κάλυψης μεγαλύτερων ενεργειακών αναγκών χωρίς να χρειάζεται οι διαχειριστές δικτύου να καταφεύγουν σε περισσότερο παραδοσιακούς και λιγότερο φιλικούς προς το περιβάλλον, τρόπους παραγωγής ενέργειας.
Η ανάγκη για ανεξάρτητους φορείς Απόκρισης Ζήτησης
Οι περισσότεροι καταναλωτές χρειάζονται έναν μεσάζοντα για να επωφεληθούν από τα οφέλη της συμμετοχής στην Απόκριση Ζήτησης, καθώς δεν έχουν τα μέσα για απευθείας συναλλαγές στις αγορές ενέργειας, ούτε για την διαχείριση της πολυπλοκότητας της αγοράς . Βασίζονται στις υπηρεσίες ενός Φορέα-ΑΖ για να τους βοηθήσει να συμμετέχουν. Ο Φορέας-ΑΖ είναι ένας πάροχος υπηρεσιών που μπορεί να πωλεί “δεξαμενές” ηλεκτρικού φορτίου που σχηματίζονται από μικρότερα, διαμορφούμενα βάσει της ζήτησης, φορτία, ως ακέραιες μονάδες στις αγορές ηλεκτρικής ενέργειας.
Η συνεργασία με έναν ανεξάρτητο φορέα, επιτρέπει στους συμμετέχοντες να μην δεσμεύονται σε μια συγκεκριμένη εταιρεία παροχής ηλεκτρικής ενέργειας. Αυτό το στοιχείο αφ’ ενός ενισχύει τον ανταγωνισμό και αφ’ ετέρου επιτρέπει στους πελάτες να μπορούν να επιλέξουν Φορέα-ΑΖ διαφορετικό από τον πάροχο ηλεκτρικής ενέργειας που προτιμούν.
Για να μπορέσουν να κυριαρχήσουν περισσότερο οι τεχνολογίες απόκρισης ζήτησης, θα πρέπει να υποστηριχθεί η είσοδος στην αγορά ανεξάρτητων φορέων και να βελτιωθούν οι όροι πρόσβασης των τελευταίων, στο χώρο. Ανεξάρτητοι φορείς όπως η Sympower, προσφέρουν υπηρεσίες ευελιξίας χωρίς να έχουν διασυνδέσεις με παρόχους ηλεκτρικής ενέργειας ή συμβαλλόμενους με ευθύνη εξισορρόπησης, ανοίγοντας έτσι για τους ιδιοκτήτες των ευέλικτων φορτίων το δρόμο προς τις Ευρωπαϊκές αγορές ηλεκτρικής ενέργειας.
Ασφάλεια και σταθερότητα τροφοδοσίας
O φόβος που συχνά εκφράζεται αναφορικά με τους ανεξάρτητους φορείς είναι ότι από τη δραστηριότητά τους θα μπορούσε να υπονομεύσει την ενεργειακή ασφάλεια και την σταθερότητα της τροφοδοσίας. Παρ’ όλα αυτά, αν αναλογιστεί κανείς την περίπτωση χωρών όπως οι Σκανδιναβικές, το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Γαλλία, που έχουν ήδη επιτρέψει την είσοδο τέτοιων ανεξάρτητων φορέων στην αγορά με επιτυχία, η βαθμιαία επικράτηση τέτοιων υπηρεσιών είχε θετικά αποτελέσματα για όλους τους εμπλεκόμενους, με παράλληλη διατήρηση της ενεργειακής ασφάλειας και της σταθερότητας της τροφοδοσίας.
Η είσοδος στην αγορά περισσότερων ανεξάρτητων φορέων θα συνεισφέρει στη διαμόρφωση των ηλεκτροπαραγωγών συστημάτων του μέλλοντος, επιταχύνοντας τη μετάβαση στο ουδέτερο ισοζύγιο, με την ανάπτυξη εξυπνότερων και καθαρότερων συστημάτων παραγωγής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές.
Για να μπορέσει να επιτύχει αυτό το εγχείρημα, θα χρειαστούν θετικές νομοθετικές μεταρρυθμίσεις και απομάκρυνση από το μέχρι τώρα καθεστός. Το Πακέτο Καθαρής Ενέργειας και η Ευρωπαϊκή Οδηγία περί του σχεδιασμού της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας αποτελούν θετικά βήματα για τη διευκόλυνση της μετάβασης στη χρήση καθαρότερης ενέργειας και τον περιορισμό των αερίων του θερμοκηπίου (GHG). Εάν, ωστόσο, οι κανόνες αυτοί δεν εφαρμοστούν σωστά σε εθνικό επίπεδο, οι ανεξάρτητοι φορείς θα αντιμετωπίσουν προσκόμματα στις δραστηριότητές τους και δεν μπορούν να ελπίζουν σε ουσιαστική πρόσβαση στην αγορά.
Πέρα από τον καίριο ρόλο τους για μεγαλύτερη συμμετοχή στην ευελιξία και τη διασφάλιση επιτυχούς ενεργειακής μετάβασης, οι ανεξάρτητοι φορείς θα βοηθήσουν την Ευρώπη να επιτύχει τους στόχους της για απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές, συνεισφέροντας παράλληλα και στον περιορισμό των τιμών ενέργειας.